Ξέρετε καλά οι φίλοι και μαθητές του Verbum ότι τα Ισπανικά μιλιούνται σε 20 χώρες, σε Ευρώπη, Αμερική, αλλά και Ασία και Αφρική (ναι, καλά διαβάζετε). Με τέτοια μεγάλη έκταση ισπανόφωνων λαών, αλλά και την τόσο ποικίλη γεωγραφία, είναι εύλογο να υπάρχει και μια ευρύτατη κλίμακα εθίμων και συνηθειών που αφορούν στη χριστουγεννιάτικη περίοδο.
Παραδοσιακά καθολικοί, τόσο οι Ισπανοί, όσο και οι υπόλοιποι ισπανόφωνοι λαοί, θεωρούν τα Χριστούγεννα σαν την πιο σημαντική γιορτή του έτους. Δεν είναι εφικτό να καλύψουμε σε ένα post όλες τις παραδόσεις και των 20 χωρών, οπότε θα κάνουμε μια προσπάθεια να παρουσιάσουμε τις πιο μοναδικές και ιδιαίτερες.
ESPAÑA
1."El Gordo"
Η κυρίως γιορτή ξεκινά στην Ισπανία ουσιαστικά επίσημα στις 22 Δεκεμβρίου με την χριστουγεννιάτικη κλήρωση του Εθνικού Λαχείου. Το κύριο βραβείο του είναι ευρέως γνωστό ως "El Gordo". Η συμμετοχή είναι μαζική και η κλήρωση παρακολουθείται πολύ όλο το πρωί. Έχει μια ιδιαιτερότητα που το κάνει πολύ πρωτότυπο: τα νούμερα που κερδίζουν τραγουδιούνται από αγόρια και κορίτσια με χαρακτηριστικό ρυθμό. Η κλήρωση, πέρα από το βασικό λαχείο, προσφέρει μικρότερα χρηματικά έπαθλα σε πληθώρα νικητών, και οι νικητές με τη σειρά τους συνήθως το γιορτάζουν μεγαλόφωνα στο δρόμο!
2. Φαγητά γεμάτα χριστουγεννιάτικη γεύση και πολλή γλύκα
Είναι μέρες για περίτεχνα γεύματα με την οικογένεια και τους φίλους.
Η πιο ιδιαίτερη βραδιά είναι αυτή της 24ης Δεκεμβρίου, παραμονή Χριστουγέννων (Nochebuena), όταν εστιατόρια και ξενοδοχεία προσφέρουν εξαιρετικά μενού με άποψη και στυλ. Για την πλειοψηφία των Ισπανών όμως, η νύχτα αυτή θεωρείται οικογενειακή και οι περισσότεροι δειπνούν σπίτι με τις οικογένειές τους.
Όντας εργάσιμη ημέρα, στις 8 με το σχόλασμα μπορεί κανείς να δει όλους τους δρόμους γεμάτους από κόσμο που επιστρέφει βιαστικά σπίτι να ετοιμάσει το χριστουγεννιάτικο δείπνο.
Στη διάρκεια της βραδιάς, πέρα από το φαγητό, ανταλλάσσονται δώρα από μικρούς και μεγάλους.
Στο δείπνο κανονικά περιλαμβάνονται πολλά ορεκτικά και μεζέδες, για παράδειγμα jamón ibérico, θαλασσινά (mariscos) και πλούσια τυριά, ακολουθούμενα από πιάτα όπως σούπες, ψητό κρέας ή ψάρι ή γεμιστή γαλοπούλα. Και τέλος, τα γλυκά, οι αληθινοί πρωταγωνιστές της χριστουγεννιάτικης γαστρονομίας. Turrones, mazapanes, polvorones, mantecados, τα περισσότερα από αυτά με βάση το αμύγδαλο και το βούτυρο, και, φυσικά, το roscón de reyes, είναι από τα απαραίτητα που δε λείπουν από πουθενά.
3. Τα 12 γιορτινά σταφύλια (Las doce uvas)
Πρόκειται για μια μοναδική παράδοση που υπόσχεται καλοτυχία, αποτελεί δε τον απόλυτα πρωτότυπο τρόπο για να αλλάξετε τη χρονιά.
Η διαδικασία είναι η εξής: Κάθε άτομο στις παρέες κρατά από 12 σταφύλια. Στις 12 το βράδυ στις 31 Δεκεμβρίου (Nochevieja) η χρονιά αλλάζει. Γιορτινές καμπάνες ακούγονται στην πόλη. Στο ρυθμό των 12 πρώτων χτύπων του ρολογιού που υποδέχονται τη νέα χρονιά καθένας πρέπει να φάει από μία ρώγα σταφυλιού!
Στη Μαδρίτη, μάλιστα, το έθιμο γίνεται με βάση τους χτύπους του διάσημου ρολογιού Puerta del Sol, ενώ φυσικά το δρώμενο μεταδίδεται ζωντανά στην τηλεόραση.
4. Η μέρα των Μάγων Βασιλιάδων (Reyes Magos)
Είναι το βράδυ της 6ης Ιανουαρίου, όταν οι Τρεις Σοφοί από την Ανατολή φτάνουν στην Ισπανία και φέρνουν δώρα σε όλα τα παιδιά. Είναι παράδοση κάθε παιδί να γράφει πρώτα ένα γράμμα στους βασιλιάδες εξηγώντας πώς συμπεριφέρθηκε μέσα στη χρονιά και ζητώντας ένα δώρο. Στα εμπορικά κέντρα και τους χώρους αναψυχής, στήνονται γραμματοκιβώτια για την αποστολή αυτών των επιστολών και οι βασιλικοί ταχυδρόμοι εμφανίζονται συχνά και τις συλλέγουν με το χέρι.
Το πιο εντυπωσιακό δρώμενο συντελείται το απόγευμα της 5ης Ιανουαρίου, που οι Τρεις Σοφοί φτάνουν σε όλες τις πόλεις της χώρας με μια διασκεδαστική παρέλαση (Cabalgata de los Reyes Magos) στους δρόμους, επάνω σε άρματα, με εύθυμη μουσική υπόκρουση και μοιράζοντας γλυκά στα παιδιά. Τα παιδιά, με τη σειρά τους, μετά την παρέλαση, επιστρέφουν και κοιμούνται νωρίς, περιμένοντας με ενθουσιασμό το πρωί της επόμενης μέρας για να ανοίξουν τα δώρα τους! Οι μάγοι λέγονται Μελχόρ, ο Γκασπάρ και ο Μπαλτασάρ και κατά τη διάρκεια της νύχτας μπαίνουν σε όλα τα σπίτια από παράθυρα, μπαλκόνια και καμινάδες με έναν τρόπο... μαγικό!
MÉXICO
Στο Μεξικό θα ξεχωρίσουμε τη μοναδική παράδοση των Posadas. Η λέξη σχετίζεται με την έννοια της φιλοξενίας. Είναι μια παράδοση που γιορτάζεται από τις 16 Δεκεμβρίου έως και την Παραμονή Χριστουγέννων. Συμβολίζει και προέρχεται από την ιστορία περιπλάνησης των βιβλικών προσώπων, του Ιωσήφ (José) και της Μαρίας (María), στην προσπάθειά τους να βρουν ασφαλή στέγη για τη γέννηση (nacimiento) του άγιου βρέφους. Μάλιστα, οι 9 ημέρες διάρκειας της γιορτής συμβολίζουν τους 9 μήνες κύησης της Παρθένου Μαρίας (la Virgen).
Στις αυλές των σπιτιών κατασκευάζονται φάτνες σε μεγάλα μεγέθη (ονομάζονται belén, pesebre ή nacimiento) με την αναπαράσταση της γνωστής στιγμής προσκυνήματος του βρέφους. Οι οικογένειες ή όλοι μαζί οι κάτοικοι των μικρότερων οικισμών, κρατώντας κεριά στα χέρια περιπλανιούνται στη γειτονιά ή στο χωριό και "ζητούν φιλοξενία" (pedir posada) από τα σπίτια στο δρόμο τους. Σε όλη τη διάρκεια της περιπλάνησης τραγουδούν κάλαντα, ορισμένοι με τη συνοδεία μουσικών οργάνων, ενώ μόλις φτάσουν στις αυλές των σπιτιών, τους περιμένουν μικρά κεράσματα και σύντομη ανάπαυση.
Παράλληλα, στις αυλές είναι κρεμασμένες ψηλά από σκοινιά οι περιβόητες piñatas.
Πρόκειται για πολύχρωμα αστέρια με πλουμιστές κορδέλες, που περιέχουν χαρτοπόλεμο και γλυκίσματα. Για τις piñatas υπάρχει ένα χαρακτηριστικό τραγούδι που λέγεται καθώς καθένα από τα παιδιά της παρέας, με δεμένα τα μάτια του και με ένα ραβδί στο χέρι, προσπαθεί να χτυπήσει την piñata σε τέτοιο σημείο και με την κατάλληλη ένταση ώστε να τη σπάσει και να την ανοίξει. Πολύ συχνά οι ακτίνες του αστεριού πέφτουν καθεμία χωριστά, ώστε να έχουν πολλά παιδιά την ευκαιρία να παίξουν.
COLOMBIA
La Noche de las Velitas
Τη νύχτα της 7ης προς 8η Δεκεμβρίου, την ημέρα της λεγόμενης Άμωμης Σύλληψης (Inmaculada Concepción), οι δρόμοι της Κολομβίας γεμίζουν από εκατοντάδες κεράκια σε κάθε γειτονιά, οικισμό, πλατεία, πεζοδρόμιο, σπίτι...
Πρόκειται για ένα αφιέρωμα, έναν ύμνο τιμής στην Παναγία (la Virgen), για το γεγονός σύλληψης του Ιησού. Το σύνηθες είναι να στήνονται τα κεριά στο έδαφος, ενώ κάποιοι τα κρεμούν και σε ψηλότερα σημεία, όπως δέντρα ή κολώνες. Το δρώμενο γιορτάζεται οικογενειακά, οι συγγενείς μαζεύονται σε σπίτια και δρόμους, όπου προσεύχονται και τραγουδούν κι έπειτα δειπνούν μαζί. Παράλληλα, η γιορτή αυτή σηματοδοτεί επίσημα την έναρξη της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων.
Ίσως μιλάμε για την πιο φωτεινή, φαντασμαγορική, υπέρλαμπρη νύχτα του χρόνου στην Κολομβία!
Novena de aguinaldos
Στην Κολομβία και τη γειτονική Venezuela είναι πολύ έντονη η παράδοση των καλάντων.
Ακόμα και σήμερα, για 9 ημέρες, από τις 16 Δεκεμβρίου ως την Παραμονή των Χριστουγέννων τραγουδιούνται κάλαντα, πολλά σε αριθμό και με μακροσκελείς στίχους, από συγκροτήματα μουσικά, μέσα στις εκκλησίες, αλλά και σε κάθε σπίτι, από ενήλικες και παιδιά μαζί. Όσοι διαθέτουν οργανοπαίχτες στην οικογένεια, αυτοί συμμετέχουν ενεργά στο μουσικό έθιμο, που ονομάζεται Novena de aguinaldos (το 9ήμερο των καλάντων).
Μάλιστα, παραδοσιακά, το συγκεκριμένο μουσικό είδος συνοδεύεται από συγκεκριμένα όργανα, μια εξέλιξη της ισπανικής κιθάρας (cuatro), ένα τύμπανο με πήλινο σώμα (furroco) και μαράκες (maracas).
ARGENTINA
Η Αργεντινή, αλλά και άλλες ισπανόφωνες χώρες της Νότιας Αμερικής, όπως το Περού, η Ουρουγουάη, η Παραγουάη, η Βολιβία, η Χιλή, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα σε ένα ριζοσπαστικά διαφορετικό σκηνικό από το δικό μας. Αυτό συμβαίνει γιατί στο νότιο ημισφαίριο όπου βρίσκονται, την εποχή εκείνη είναι... καλοκαίρι!
Είναι λοιπόν πολύ σύνηθες οι κάτοικοι της Αργεντινής να περνούν τις γιορτινές μέρες σε ποταμούς, θάλασσες και πισίνες!
Φυσικά, υπάρχει το γιορτινό οικογενειακό τραπέζι της Παραμονής και των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, τα οποία πάντα γίνονται σε αυλές κι εξωτερικούς χώρους, λόγω του καύσωνα!
Παράλληλα, τις ενδιάμεσες ημέρες, οι φίλοι και συγγενείς φροντίζουν να περνούν από σπίτι σε σπίτι μεταξύ τους για να μοιράζονται γεύματα ή σύντομα κεράσματα, καθώς και ανταλλαγή δώρων.
Στην Αργεντινή δε μπορεί από κανένα τραπέζι να λείπει φυσικά το περιβόητο asado, το φημισμένο ψητό τους κρέας δηλαδή, κυρίως βοδινό, συνοδευμένο από σαλάτες, παραδοσιακά γεμιστά πιτάκια με σπιτική ζύμη (empanadas) και για επιδόρπιο... παγωτό (helado), που να δροσίζει ευχάριστα!
Comments